عنوان: موانع سلطه سیاسی شیعه در ایران قبل از صفویه
دانشجو: حسن خوش چشم آرانی
استاد راهنما: دکتر ناصر جمالزاده
استاد مشاور: دکتر محسن الویری
چکیده:
شیعه یک هزاره در ایران سلطه مقتدارانه نداشت، اما در این دوران شیعیان توانستند مباحث نظری سیاسی خود را پی ریزی کنند. در طول تاریخ ایران اسلامی، با روی کار آمدن حکام سنی مذهب، مباحث نظری سیاسی شیعه در تقابل با اندیشه سنی مذهبان، رشد چشمگیری داشت. عوامل مؤثر در رشد اندیشه سیاسی شیعه، به شرح زیر است: 1- تصوف 2- مهاجرت 3- عملکرد حکام سنی مذهب 4- فقها و متکلمان شیعه
تصوف در قرن هشتم، شکل نظامی و سیاسی گرفت. صوفیان همانند چریکهای نظامی، جنگهای نامنظم برضد حکومتهای مخالف خود به راه می انداختند. صوفیان شیعه در قرون هشتم و نهم، زمینه روی کارآمدن حاکمان شیعه را فراهم کردند؛ اگر چه خود، بعد از روی کار آمدن شیعه از بین رفتند.
مهاجرت اقوام سیاست گزار مانند علمای شیعه و سادات علوی به ایران زمینه ساز تکمیل اندیشه سیاسی شیعه شد و نظریه های سیاسی مختلفی در باب تشکیل و بقای حکومت شیعی تألیف شد. علمای شیعی از هر فرقه ای بودند و نظریات سیاست خود را مطابق مبانی نظری فقه و کلام فرقه خود بیان می کردند. نحوة برخورد اسماعیلیان با مخالفان و طرح ریزی حکومت شیعی اسماعیلی، نمونه ای از این مسأله است. منظور از شیعه در پایان نامه، شیعه دوازده امامی (امامیه یا جعفری) است. حکام سنی مذهب در پی ظلم و ستم وکشتار ایرانیان، موجبات جذب ایرانیان به مذهب تشیع را فراهم کردند و سقوط حکومت عباسیان، عامل مهمی در شکست اندیشه سیاسی و حکومت سنی مذهبان شد. علاوه بر این، رشد فزاینده اندیشه کلامی و سیاسی شیعه در ایران و پیشرفت متکلمان و فقهای بزرگ شیعه، ایرانیان را از نظر فکری به این مذهب نزدیک کرد.
این پایان نامه، شامل یک مقدمه، پنج فصل و یک نتیجه گیری است. در فصل اول پایان نامه، مباحث نظری اندیشه سیاسی شیعه آمده است. فصل دوم به شکل گیری تاریخی شیعه در سده های دهگانه نخست هجری پرداخته است. در فصل سوم، درخصوص وضعیت فکری واجتماعی شیعه در ایران بحث شده است.
در فصل های چهارم و پنجم، چهار عامل مستقیم و غیر مستقیم که بر سلطه سیاسی شیعه تأثیر داشته، بررسی شده است. این چهار عامل عبارتند از: 1- شیعه و فرق مختلف آن 2- مهاجرت اقوام سیاست گزار (عوامل مستقیم) 3- حکام سنی مذهب 4- تصوف و طرق مختلف آن (عوامل غیر مستقیم)
کلید واژه ها: شیعه، اسماعیلیه، اهل سنت، مهاجرت، سلطه سیاسی، صوفیه، تصوف
آخرین نظرات